Ponownie gościnie, publikuję artykuł Łukasza Wojciechowskiego (Statuo.pl) na temat kontroli zarządczej. Moim zdaniem tekst bardzo dobry, konkretny i pomocny. Łukasz jest świetnym wykładowcą i trenerem, z którym miałam przyjemność współpracować, a czytelnikom mojego bloga oferuje 10% zniżki na wszystkie usługi (w tym szkolenia z kontroli zarządczej). Wystarczy podać informację, że poleciłam Wam kontakt 🙂
Osoby odpowiedzialne za kontrolę zarządczą często zadają sobie pytanie – czego oni tak naprawdę od nas chcą? Trudno się dziwić. Opisywałem już błędy podczas wprowadzania (narzucania podmiotom) mechanizmów kontroli zarządczej w artykule Kontrola zarządcza – fakty i mity. Nie wszyscy wiedzą, że 16.09.2009 r. Minister Finansów określił w specjalnym komunikacie tzw. standardy kontroli zarządczej. Warto zwrócić uwagę na ten dokument i się z nim zapoznać. W tekście omówię jego najważniejsze elementy.
Co to są standardy kontroli zarządczej?
Żeby zrozumieć, czym są standardy kontroli zarządczej, warto wrócić do samego początku. Podstawą prawną kontroli zarządczej jest ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. W ustawie znajdują się ogólnie sformułowane normy prawne dotyczące tego, jak kontrola zarządcza powinna wyglądać. Natomiast w art. 69 ust. 3 ustawy doprecyzowano, że „Minister Finansów określi w formie komunikatu (…) standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych, zgodne z międzynarodowymi standardami”. Komunikat ukazał się 16 grudnia 2009 r., czyli bardzo szybko po uchwaleniu ustawy, niestety nie zawsze tak jest. Krótki w treści komunikat zawiera znacznie dłuższy załącznik. Znalazły się tam informacje o celu i charakterze standardów oraz poziomie funkcjonowania kontroli zarządczej. Ponadto, przedstawione zostały podstawowe wymagania odnoszące się do kontroli zarządczej podzielone na pięć obszarów. Chociaż tytuły nagłówków i nazwy obszarów dla wielu kierowników jednostek mogą kojarzyć się z nieprzyjemną nowomową, to ich treść jest już bardzo przystępna.
Jak można wykorzystać komunikat (standardy kontroli zarządczej)
Na pewno warto pamiętać o istnieniu komunikatu przy tworzeniu regulaminu kontroli zarządczej. Użyte tam sformułowanie oraz struktura dokumentu mogą być w takim przypadku bardzo przydatne. Dodatkowo, warto jeszcze raz przeczytać regulamin przed przystąpieniem do tworzenia jakichkolwiek wytycznych dotyczących kontroli zarządczej w danym podmiocie, instrukcji dla pracowników, notatek służbowych, protokołów itd. I najważniejsze – komunikat to krótki elementarz, warto go wydrukować i trzymać razem z dokumentacją kontroli zarządczej. Można do niego wracać przed zebraniem zespołu zajmującego się kontrolą zarządczą, opracowaniem celów i ryzyk oraz innymi czynnościami.
Standardy kontroli zarządczej – cel, charakter, poziomy
Jako cel standardów wskazano promowanie wdrażania spójnego i jednolitego modelu kontroli zarządczej przy jednoczesnym uwzględnieniu specyficznych zadań jednostki. Oznacza to, że poprzez komunikat Ministra, państwo chce wskazać jak przeprowadzać działania w ramach kontroli zarządczej. Jednocześnie nie może dać uniwersalnych rozwiązań wszystkim podmiotom, bo one się od siebie różnią. Same standardy zostały zdefiniowane jako uporządkowany zbiór wskazówek, które osoby odpowiedzialne za funkcjonowanie kontroli zarządczej powinny wykorzystać do tworzenia, oceny i doskonalenia systemów kontroli zarządczej. I faktycznie tak jest, stosunkowo prostym językiem przedstawiono co i jak należy robić. Niektóre wskazówki to banalne ogólniki, ale są też bardzo przydatne informacje. Charakter standardów określają obszary (grupy) odpowiadające poszczególnym elementom kontroli zarządczej – środowisko wewnętrzne, cele i zarządzanie ryzykiem, mechanizmy kontroli, informacja i komunikacja oraz monitorowanie i ocena. Omówię je szczegółowo w kolejnym artykule dotyczącym kontroli zarządczej. Określono też międzynarodowe standardy na podstawie których opracowano polskie rozwiązania. Nie jest to jednak istotne z praktycznego punktu widzenia prowadzenia kontroli zarządczej.
